Konkurs Szymanowskiego w NOSPR w Katowicach. Brak rosyjskiej muzyki w geście solidarności oraz francuskiej dla wyrównania szans

Jak przebiegło losowanie? - Zobacz ZDJĘCIA!

Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Karola Szymanowskiego odbywa się co pięć lat w siedzibie NOSPR w Katowicach. Uczestnicy rywalizują w czterech kategoriach wykonawczych: fortepian, skrzypce, kwartet smyczkowy i głos. Piątą, szczególną kategorię, tworzy konkurs kompozytorski, który miał miejsce rok przed konkursem wykonawczym.

Do drugiej edycji konkursu wpłynęło prawie 600 zgłoszeń z całego świata. Ostatecznie jury do udziału zaprosiło ponad setkę wykonawców z 24 krajów. W pierwszym etapie konkursu zaprezentuje się 13 pianistów, 25 skrzypków, 32 śpiewaków i 28 muzyków tworzących 7 kwartetów smyczkowych. Rywalizować będą o nagrody, których łączna pula wynosi 300 tys. euro. To jednak nie wszystko, laureaci będą mogli zdobyć też nagrody pozaregulaminowe, takie jak np. wypożyczenie zabytkowego instrumentu czy zaproszenie do udziału w Festiwalu Szymanowskiego.

Konkurs podzielony jest na trzy etapy. W pierwszym, który rusza we wtorek 5 września, zaprezentują się artyści z sekcji fortepianu i skrzypiec. Kwartety smyczkowe konkursowe zmagania rozpoczną w czwartek 14 września, a dzień później, w piątek 15 września zaczną się przesłuchania dla sekcji wokalnej. Do kolejnego etapu przejdzie ok. połowa uczestników, a ich wykonania oceniać będzie jury w składzie: Daniel Stabrawa (skrzypce), Kevin Kenner (fortepian), Peter Schuhmayer (kwartet smyczkowy) i Dominik Licht (śpiew).

Podczas drugiego etapu przesłuchań będzie można wysłuchać utworów stworzonych przez laureatów konkursu kompozytorskiego, zostały one bowiem włączone w repertuar programowy pozostałych kategorii. Harmonogram drugiego etapu przesłuchań jest następujący: 9-10 września (skrzypce i fortepian), 18-19 września (kwartet smyczkowy) oraz 19-20 września (śpiew).

Finały II. Międzynarodowego Konkursu Muzycznego im. Karola Szymanowskiego odbędą się 13-14 września (fortepian i skrzypce) oraz 21-22 września (kwartet smyczkowy i śpiew). Wtedy też poznamy tegorocznych laureatów konkursu. Ostatnim konkursowym wydarzeniem będzie gala wręczenia nagród połączona z koncertem laureatów, która odbędzie się 23 września o godz. 18.00 w sali koncertowej NOSPR. Zwycięzcy wystąpią na scenie z zespołem Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego radia pod batutą Marin Alsop.

O drugiej edycji konkursu zrobiło się głośno na około dwa tygodnie przed pierwszym etapem przesłuchań, kiedy to zagraniczne media podały informację o wykluczeniu z konkursu muzyki autorstwa rosyjskich kompozytorów. W poniedziałek 4 września, Ewa Bogusz-Moore, dyrektor naczelna i programowa NOSPR oraz dyrektor konkursu, wygłosiła oświadczenie dotyczące tej sytuacji, której powodem było "ogólnokrajowe moratorium na wykonywanie muzyki kompozytorów rosyjskich".

- Wprowadzenie tego moratorium tuż przed rozpoczęciem konkursu spowodowało konieczność dokonania nagłej zmiany programowej, kiedy niemożliwe było spokojne przeprowadzenie konsultacji ze wszystkimi członkami jury konkursu, a także znalezienie alternatywnego rozwiązania programowego. Wraz z całym gronem jurorów pragniemy wyrazić nasze głębokie współczucie dla trudnej sytuacji narodu ukraińskiego. Jako ludzie kultury jesteśmy świadomi, że także kultura może być wykorzystywana, jako narzędzie polityki imperialnej. Jednogłośnie potępiamy instrumentalizację kultury przez Federację Rosyjską. Jednocześnie wyrażamy przekonanie, że dzieła stworzone przez wielkich rosyjskich artystów należą do wspólnego dziedzictwa ludzkości i jako takie zasługują na obecność w salach koncertowych - mówi Ewa Bogusz-Moore.

Z udziału w wydarzeniu wycofali się niektórzy jurorzy, jak np. Thomas Hampson i Francesca Zambello, dyrektorka artystyczna Opery Narodowej w Waszyngtonie. Powody swojej decyzji wyjaśniła pod koniec sierpnia m.in. w oświadczeniu dla amerykańskiego portalu operawire.com.

- Właśnie usłyszałam od Thomasa Hampsona o waszych zasadach dotyczących wykluczenia rosyjskiego repertuaru z konkursu. Jestem przeciwna działaniom prezydenta Putina, ale nie jestem przeciwna rosyjskiej historii, muzyce czy sztuce. Jestem również laureatką Medalu za Zasługi dla Kultury Rosji, wręczonego mi przez Ministra Kultury - tłumaczyła Francesca Zambello i dodała, że "nie wierzy, że Sztuka ma granice".

Wiele wskazuje na to, że to właśnie relacje zawodowe jurorów z Federacją Rosyjską były powodem takiej decyzji.

- To dwójka jurorów, wybitni artyści. Jest to ich decyzja i trudno mi odpowiadać, za ich światopoglądy, ale również za to w jakich instytucjach pracują - mówi Ewa Bogusz-Moore. - Wszyscy jesteśmy w trudnych sytuacjach, które wymusza na nas rzeczywistość i nikt z nas nie chce, żeby wojna była kontynuowana, żeby wpływała na nasze życie, ale wpływa - dodaje.

Największe kontrowersje w środowisku muzycznym wywołał termin obwieszczenia moratorium, który zostawiał niewiele czasu na zmianę i przećwiczenie nowego repertuaru.

- Konkursy takie jak nasz, a więc tak bardzo złożone, planuje się z dużym wyprzedzeniem. Program konkursu powstawał jeszcze bez kontekstu wojennego. Żyliśmy cały czas nadzieją, że będzie deeskalacja konfliktu, niestety jest cały czas inaczej. Jest to dla nas wszystkich bardzo ciężkie i trudne, niestety musieliśmy podjąć taką decyzję - wyjaśnia Ewa Bogusz-Moore.

Jak wyjaśnia dalej Ewa Bogusz-Moore, w momencie wprowadzenia do konkursu moratorium na wykonywanie muzyki kompozytorów rosyjskich, z programu wycofano również utwory francuskich kompozytorów, aby warunki konkursu były sprawiedliwe dla wszystkich uczestników.

Konkurs organizowany jest przez Narodową Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach wspólnie z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Miastem Katowice, Polskim Radiem, Akademią Muzyczną im. K. Szymanowskiego w Katowicach oraz Towarzystwem Muzycznym im. K. Szymanowskiego w Zakopanem. Partnerem Strategicznym konkursu jest Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Partnerem Medialnym jest Polskie Centrum Informacji Muzycznej.