Wdrażanie dostępności w przestrzeni publicznej – ZUS i Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej o osobach ze szczególnymi potrzebami

W trakcie spotkania zaproszeni prelegenci przedstawili informacje m.in. o celach i postępach programów zapewniających dostępność osobom ze szczególnymi potrzebami oraz o praktykach w zakresie wdrażania dostępności w instytucjach publicznych w ramach rządowego Programu Dostępność Plus na lata 2018–2025.

- Gdy mówimy o dostępności często pierwszym skojarzeniem jest usunięcie barier architektonicznych dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, czy też obecność tłumacza języka migowego dla osób niesłyszących – mówi Beata Kopczyńska, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie śląskim.

Przemysław Herman, dyrektor Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, wyjaśnia, że Program Dostępność Plus likwiduje różnego rodzaju bariery – nie tylko fizyczne, ale również komunikacyjne i dotyczące przestrzeni cyfrowej. Samo pojęcie dostępności nie jest związane jedynie z osobami z niepełnosprawnościami.

- Mówimy tu o również o osobach starszych, osobach podróżujących z ciężkim bagażem lub z wózkiem dziecięcym. Każda z tych osób potrzebuje dostępności, czyli możliwości samodzielnego korzystania z przestrzeni publicznej – podkreśla dyrektor Herman.

W ramach programu, w pierwszej kolejności, usuwane są bariery fizyczne w przestrzeni publicznej. Dyrektor Departamentu EFS wymienia między innymi obniżanie krawężników, likwidację schodów bądź zastąpienie ich windami.

- Budujemy podjazdy wszędzie tam, gdzie osoba na wózku miałaby problem z poruszaniem się. Ale mówimy tu również o zapewnieniu tłumaczy języka migowego, ścieżki prowadzącej dla osób niedowidzących lub niewidomych. To różne usprawnienia, z których korzystamy na co dzień, jak np. autobusy, które mają wiele rozwiązań ułatwiających wsiadanie i wysiadanie oraz komunikaty głosowe – wylicza Przemysław Herman.

Dodaje, że program Dostępność Plus jest również skierowany do dzieci i młodzieży. Uruchomiony został kurs języka migowego na platformie edukacyjnej, może z niego skorzystać każda szkoła.

- Dzieci mogą uczyć się języka migowego, również po to, by lepiej rozumieć swoich rówieśników i dążyć do empatii, akceptacji i zrozumienia – zaznacza dyrektor Departamentu EFS.

Cały program powstał we współpracy z osobami z niepełnosprawnościami. To te osoby identyfikują bariery w przestrzeni publicznej i podpowiadają, co należy zmienić.

- Funkcjonuje Rada Dostępności przy ministrze ds. rozwoju regionalnego, w której zasiadają osoby z niepełnosprawnościami, które sugerują nam, czym powinniśmy się zająć – tłumaczy dyrektor Herman.

Ta współpraca przekłada się na przeszło 1,2 tys. inwestycji w całym kraju. Program Dostępność Plus został zaplanowany do 2025 roku, jednak dyrektor Herman zapewnia, że z racji ogromnego zapotrzebowania program najpewniej zostanie przedłużony na kolejne lata.

Jak mówi Krzysztof Czechowski z gabinetu prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, placówki ZUS w Polsce również przechodzą szeroko zakrojoną przemianę.

- ZUS co miesiąc obsługuje miliony klientów na terenie całego kraju. Osób ze szczególnymi potrzebami jest bardzo dużo. Świadcząc usługi publiczne musimy być dostępni pod każdym względem, cyfrowym, komunikacyjnym, informacyjnym i architektonicznym – podkreśla Krzysztof Czechowski.

Zaznacza, że skala problemu dostępności jest bardzo duża. W Polsce funkcjonuje ponad 400 obiektów ZUS, również starszych – objętych ochroną konserwatora zabytków.

- Mamy plany wdrażania dostępności, monitorujemy ją i diagnozując problemy planujemy znoszenie barier. Zaledwie w ciągu ostatnich dwóch lat udało nam się znieść ok. 2,5 tys. barier na terenie całego kraju – dodaje Krzysztof Czechowski.

Wśród wprowadzonych udogodnień wymienia ponad 300 pętli indukcyjnych dla osób słabosłyszących zamontowanych na terenie placówek ZUS. W obiektach modernizowane i montowane są windy oraz podjazdy.

- To również kwestia zapewnienia bezpieczeństwa osobom z niepełnosprawnościami. Montujemy tzw. wózki ewakuacyjne, które pozwalają na bezpieczny transport osoby np. w przypadku pożaru. Skala działań jest ogromna – podkreśla Krzysztof Czechowski.

Jak mówi, cykl konferencji takich, jak ta w Zabrzu, ma za zadanie dzielenie się dobrymi praktykami dotyczącymi wdrażania dostępności w urzędach – jak urzędy sobie z tym radzą, jakie problemy napotykają i w jaki sposób je rozwiązują.

Program Dostępność Plus ma poprawić dostępność przestrzeni publicznej, produktów i usług pod względem architektonicznym, informacyjnym i komunikacyjnym. Wyróżniono 8 obszarów, w których wdrażane są zmiany i nowe rozwiązania. Jest to architektura, transport, edukacja, służba zdrowia, cyfryzacja, usługi, konkurencyjność oraz koordynacja.

Jak podkreśla ministerstwo, oprócz strony rządowej w program są zaangażowane samorządy terytorialne, przedsiębiorcy, organizacje społeczne i obywatele.

- Jego twórcy szczególnie zwracają uwagę na inwestycje w nowe technologie. W obszarze cyfryzacji nacisk został położony na uczynienie wszystkich serwisów administracji rządowej uniwersalnie dostępnymi. Została uregulowana kwestia obowiązku nadawców programów telewizyjnych zapewniania dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz obowiązku dystrybuowania dostępnych filmów. Ponadto utworzenie usług z zakresu komunikacji, poczty, transportu i zakupów także w wersji online – informuje ministerstwo.

Na inwestycje w ramach Programu Dostępność Plus w latach 2018-2025 zostanie przeznaczone ok. 23 mld zł. Program jest finansowany z funduszy europejskich, tzw. funduszy norweskich i EOG (Europejski Obszar Gospodarczy), a także ze środków z budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego i środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Wydarzeniu w Zabrzu towarzyszy wystawa pokonkursowa prac plastycznych zgłoszonych w XX edycji Ogólnopolskiego Konkursu Plastycznego Sztuka Osób Niepełnosprawnych pt. „Świat za sto lat”. Ponadto w dniu konferencji na parterze budynku Oddziału ZUS w Zabrzu odbył się Dzień Otwarty dla Osób z Niepełnosprawnościami. W jego trakcie można było zasięgnąć porad, konsultacji i wsparcia na stoiskach instytucji i organizacji pozarządowych, które zrzeszają osoby niepełnosprawne i działają na rzecz osób niepełnosprawnych.