Muzeum Górnictwa Węglowego będzie wnioskować o wpis orkiestr dętych Górnego Śląska na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego

Już 2 marca 2022 roku, w Łaźni Łańcuszkowej Sztolni Królowa Luiza w Zabrzu odbędą się konsultacje społeczne, dotyczące wpisu górniczych orkiestr dętych Górnego Śląska na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Na spotkanie, podczas którego zostaną ustalone najważniejsze kwestie związane z realizacją wniosku, zaprasza Muzeum Górnictwa Węglowego. Uczestników konsultacji czeka wiele treści merytorycznych, skupionych wokół samej istoty niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Po części ogólnej nastąpi ta bardziej szczegółowa, w której poruszony zostanie między innymi sam temat wniosku, wymagający doprecyzowania.

Punktem wyjścia do złożenia wniosku stała się potrzeba ocalenia kultury i podtrzymania tradycji, związanych z górniczymi orkiestrami dętymi, których kontynuacja jest zagrożona wskutek wygaszania kopalń oraz funkcjonujących przy nich zakładów. Temat wniosku ma wobec tego nawiązywać do wybranych aspektów, związanych z orkiestrami górniczymi, ponieważ stały się one trwałym elementem krajobrazu Górnego Śląska, a ich wkład w kulturę – nie tylko regionalną, ale też narodową – fenomenem muzycznym oraz wizualnym.

– Chodzi nam przede wszystkim o ocalenie tego elementu, który tak bardzo wrósł w naszą kulturę i długą już tradycję. Uzyskanie wpisu górniczych orkiestr dętych Górnego Śląska na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego byłoby podjętą przez nas próbą zachowania tego dziedzictwa, jakie skupione jest wokół wygaszanych kopalń. Chcielibyśmy znaleźć mimo wszystko kontynuatorów tej pięknej tradycji, choć wiemy, że będą oni potrzebowali fundatorów, ponieważ utrzymanie orkiestr nie będzie już leżało w gestii zamykanych ośrodków górniczych – zauważa Dagmara Szastak, specjalista ds. organizacji imprez kulturalnych w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.

Inicjatorom wniosku zależy również na ożywieniu wiedzy wokół górniczych orkiestr dętych oraz pobudzeniu społeczeństwa do większego zainteresowania ich kulturą i tradycją. Celem wnioskodawców jest więc wskazanie również tych elementów, jakie w sposób szczególny mogłyby podlegać pewnej ochronie, jak na przykład stroje górnicze członków orkiestr czy tradycje barbórkowe. Ważne jest dla nich podjęcie działań, które przyczyniłyby się do wypromowania różnych aspektów wokół tego tematu, a w efekcie – ich ocalenia oraz kontynuacji.

Konsultacje społeczne, jakie mają odbyć się 2 marca w Łaźni Łańcuszkowej Sztolni Królowa Luiza w Zabrzu, to pierwszy etap rozpoczęcia wnioskowania o wpis górniczych orkiestr dętych Górnego Śląska na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Na spotkanie, które prawdopodobnie potrwa około dwóch godzin, zaproszono dwadzieścia trzy górnicze orkiestry dęte z regionu. Będzie ono jednak miało charakter otwarty i każda zainteresowana osoba może wziąć w nim udział. W części ogólnej, kwestie merytoryczne związane z istotą niematerialnego dziedzictwa kulturowego poruszy Agata Mucha z Oddziału Terenowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Katowicach. Następnie, uczestniczy konsultacji będą dyskutować nad szczegółowymi aspektami dotyczącymi wniosku, jak nazwa czy rola poszczególnych osób w całym procesie wnioskowania.

– Koncentrujemy się wokół orkiestr, ale nie wiemy jeszcze czy skopimy się na tradycjach, czy może kulturze z nimi związanej. Będziemy więc w pierwszej kolejności ustalać podstawowy motyw wniosku i doprecyzujemy jego nazwę. Po wstępnych ustaleniach wybierzemy przedstawicieli konkretnych działań oraz osoby odpowiedzialne za kompletowanie potrzebnej dokumentacji – mówi Dagmara Szastak.

W kolejnych etapach pracy nad wnioskiem planowane są spotkania z osobami zainteresowanymi współpracą przy konkretnych działaniach, a także będzie zbierana dokumentacja. Poza tym, konieczne jest podjęcie działań, jakie pozwolą w sposób konkretny scharakteryzować poszczególne orkiestry i zapoznać się z tym, co je wyróżnia na tle innych. Efektem wszystkich prac ma być wypełnienie wniosku oraz odesłanie go do Narodowego Instytutu Dziedzictwa. – Cieszylibyśmy się bardzo, gdyby wniosek udało się nam przesłać pod koniec lata lub początkiem jesieni. Jeśli wszystko pójdzie po myśli, to może uzyskamy wpis przed Barbórką i wtedy połączylibyśmy obie okazje w jedno świętowanie – dodaje Dagmara Szastak.