Katowice: Zenit i Skarbek. Kultowe domy towarowe z czasów PRL. Zobaczcie, jak kiedyś robiliśmy zakupy

Jako pierwszy powstał Zenit. To był pierwszy taki obiekt w Polsce – otwarty w 1962 roku miał już ruchome schody, wszędzie przeszklenia z charakterystyczną bryłą - przykład moderny. To była jedna z pierwszych śmiałych inwestycji przy przebudowie Rynku Katowic, zapoczątkowanych w latach 60 i 70 ubiegłego wieku. Niegdyś w miejscu DH „Zenit” na Rynku (róg z ul. Warszawską) w latach 1848−1945 znajdował się najstarszy katowicki hotel − Hotel Welt.

Na otwarciu 4 września 1962 roku (budowany był od 1958) tłumy zniszczyły szklane drzwi wejściowe, nad tym nie dało się zapanować, wiadomo, każdy chciał zobaczyć, co kryją wnętrza najwspanialszego, najnowocześniejszego domu towarowego w Polsce. Jego kubatura wynosiła 35 000 metrów sześciennych.
Zaprojektował go – jak później większego znacznie Skarbka - Jurand Jarecki (Zenita zaprojektował wspólnie z Mieczysławem Królem), który wielokrotnie w rozmowach wspominał, że był niemal codziennie na budowie Zenita. Nic dziwnego, to była wówczas wielka sprawa, jedna z jego pierwszych takich realizacji.
To właśnie Zenit był pierwszym sklepem nad Wisłą z zaimplementowanym z Zachodu, samoobsługowym systemem zakupów.

Szybko okazało się, że jeden taki obiekt nie wystarczy dla budującej się, potężnej aglomeracji. Postanowiono więc postawić kolejny – znacznie większy. Tak powstał słynny Skarbek. Wzniesiono go w latach 1972−1974. Do użytku oddano go w 1975 roku, jego właścicielem od początku istnienia jest PSS Społem Katowice. Miał wtedy kubaturę ponad 62 tys. m sześc. Stanął na miejscu dawnej kamienicy ze sklepem kolonialnym Borińskiego (do 1864 istniała tam karczma).

Jurand Jarecki, projektując Skarbka chciał się zbliżyć do Zachodu. Z Francji za węgiel ściągnięto słynne łezki na elewację (to nic innego jak specjalnie tłoczone, aluminiowe kawałki blachy). Skarbek miał pierwsze ruchome schody polskiej produkcji.

- Zenit miał pierwszy sklep samoobsługowy. Ale jeden dom handlowy okazał się niewystarczający, więc zbudowano Skarbka. Chwalono nas za Zenit i kolejne obiekty. Nawet Warszawa nam zazdrościła – mówił nam architekt siedem lat temu.

W latach 2005–2007 gmach Skarbka przebudowano – odnowiono elewację i zamontowano dwie zewnętrzne windy z podświetlaną iluminacją. W podcieniach zlokalizowano sklep „Delikatesy Skarbek”. W 2018 roku rozpoczęto demontaż słynnych aluminiowych elementów pokrywających elewację budynku Remont zakończono w ubiegłym roku. Także Zenit doczekał się remontu w latach 2008-2010, zyskując nową elewację.